Van oudsher leggen we bij kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid de nadruk op het achterhalen van oorzaken van incidenten en afwijkingen van procedures. Dit wordt ook wel Safety-I genoemd. Recent introduceerden wetenschappers uit Denemarken en Australië het zogenoemde ‘Safety-II gedachtegoed’, dat ook in Nederland steeds meer bekendheid krijgt. Dit nieuwe veiligheidsdenken stelt het leren van de dagelijkse praktijk, en wat hierin al goed gaat, centraal. Immers, het grootste gedeelte van de tijd doen we gewoon ons werk zoals we dat altijd doen, zonder dat er iets misgaat. En juist van die dagelijkse praktijk, kun je veel leren! Hierin zien we bijvoorbeeld de gewoontes, gebruiken, interacties van betrokken zorgverleners terug, en leren we van hoe zij zich elke dag weer aanpassen aan de wisselende omstandigheden.
Het omarmen van het Safety-II gedachtegoed, en dus het leren van de praktijk, wil niet zeggen dat we alles wat we tot dusver deden, overboord gooien. Safety-II is een aanvulling op Safety-I: wanneer er dingen misgaan, zullen we die blijven onderzoeken en juist de dingen die nog niet zo lekker lopen, vormen vaak de aanleiding om met verbetering aan de slag te willen gaan. Maar de aanvliegroute kan anders zijn: bijvoorbeeld in verbeterinitiatieven bedenken we mogelijke oplossingen samen met zorgprofessionals, zodat deze praktisch haalbaar en passend zijn bij de situatie in de praktijk, in plaats van deze vooral te baseren op wat bestaande kaders (bijv. accreditaties, certificeringen, richtlijnen, protocollen) ons voorschrijven. Vertrouwen in de deskundigheid van professionals, verbinding en samenwerking zijn hierin essentiële elementen.
Uit ervaring weten we dat het (introduceren van) Safety-II gedachtegoed bijdraagt aan het vergroten van het enthousiasme en de intrinsieke motivatie voor het continu verbeteren van kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid. Ook verhoogt dit gedachtegoed het werkplezier, omdat in leren en verbeteren aangesloten wordt bij wat passend en haalbaar is in de praktijk. De focus ligt minder op incidenten en de opvolging van procedures, wat positief bijdraagt aan werkplezier en veiligheidscultuur. Door minder de nadruk te leggen op het ‘vinken’ van lijstjes of het voldoen aan normen, blijft er meer tijd over voor waar het echt om gaat: het dagelijks werk!
Mogelijke toepassingen van Safety-II
Eén van de meest bekende toepassingen van het Safety-II gedachtegoed is FRAM, een methodiek om processen zoals deze op de werkvloer gebeuren, te visualiseren en analyseren.
FRAM wordt ook in toenemende mate gebruikt voor incident- en calamiteitonderzoek vanuit het Safety-II perspectief, hetgeen ook door de IGJ ondersteund wordt.
Beniewd naar wat het Safety-II perspectief voor uw organisatie kan betekenen? Bekijk dan ons trainingsaanbod! Liever direct aan de slag met FRAM? Dat kan! Lees hier meer over onze trainingen.
